مردن هم طبقاتی شد؛ قرن‌ها ایرانیان رسم داشتند وقتی فردی زندگی را به دورود می‌گفت، با حضور خود در مراسم‌های سنتی ویژه از جمله خاکسپاری و ختم، ضمن همراهی بازماندگان تلاش می‌کردند تا درد و رنج این وداع را برای آنها کمتر کنند، رسومی که امروزه گرانی‌های مستمر به تدریج در حال حذف آنهاست.

به گزارش وقایع‌نیوز: الهام صادقی: قدیم‌ها وقتی مشکلات و بسیاری دیگر از دغدغه‌ها کارد را به استخوان می‌رساند، بعضی از افراد ناخواسته این جمله را زمزمه می‌کردند که « بمیرم، راحت شوم، خسته شدم» این در حالی بوده که به نظر می‌رسد، دیگر دوره این آروزی سرسری منشا گرفته از ناامیدی لحظهی هم گذشته است، چرا که هزینه‌های مربوط به آن بسیار گران شده و این امر جدا از دردناک بودن وداع با یک عضو خانواده، بار مالی زیادی دارد که بسیاری از خانواده‌های بازماندگان توان مالی تامین آن را ندارند، آنچه که به تدریج موجب شده تا از برخی از الزمات سنتی و از رسم‌های قدیمی وداع با متوفیان نیز قلم گرفته شود.

به طور نمونه می‌توان به برپایی مراسم سوم، هفت وچهلم اشاره کرد که این روزها روند کاهشی داشته و بسیار هستند خانواده‌هایی که به برگزاری مراسم خاکسپاری و پذیرایی در این زمان بسنده می‌کنند، هرچند که برای دیگر مناسبت‌هایی که پیش تر با حضور تعداد بیشتری از بستگان، دوستان و آشنایان برگزار می‌شود، سعی می‌کنند، دورهمی مختصر بگیرند یا مبلغی را به خیریه‌ها بپردازند، اما برپایی مراسم ختم در مساجد، پذیرایی و شام به مناسبت سوم، شب هفت و چهلم به نوعی از فهرست بسیاری از خانواده‌ها قلم گرفته شده است.

تصمیمی که البته همانطور که گفته شد به بحث گرانی و نرخ بالای تورم باز می‌گردد. به طور نمونه وقتی تهیه ترمه‌ای جهت انداختن روی مزار متوفی در روز خاکسپاری، یک میلیون ۴۰۰ تا یک میلیون و ۸۰۰ هزینه دارد، یا خرید یک فضای کوچک مستطیل شکل در بهشت زهرا برای هر فرد ۱۲ تا ۲۰۰ میلیون تومان با توجه به مرغوبیت قطعه و جای مزار حتی نزدیک یا دور بودن به مترو آب می‌خورد، همین دو مورد که بخش کوچکی از هزینه‌ها را البته دربر می‌گیرد و به خانواده‌ها تحمیل می‌شود، این روزها در توان بسیاری از افراد نیست.

نرخ تورم به بدرقه اهل قبور رسید/ کفن ودفن به قیمت پارسال!

این را هم باید به فهرست اشاره شده، اضافه کرد که اگرچه هزینه تهیه کفن در روز خاکسپاری به گفته معاون عروجیان بهشت زهرا ۴۰۰ هزار تومان و هنوز براساس نرخ سال ۱۴۰۲ است! اما برخی از خانواده‌ها از رقم بیش از دو میلیون تومان در این باره سخن می‌گویند که البته وی در اظهار نظر خود از آنها به عنوان کفن‌‌های متبرکه یاد می‌کند که خانواده‌های درگذشتگان آنها را به توصیه اطرافیان و مباشران تهیه می‌کنند.

با این وجود، حتی اگر این امر را نادید بگیریم باز هم این موضوع که قیمت‌ها در حال حاضر برای سال ۱۴۰۳ افزایش نیافته و مطابق با سال ۱۴۰۲ است، نشان می‌دهد مرگ و هزینه‌های خاکسپاری نیز با نرخ تورم همراه است.

قبر رایگان شد، اما…

در این میان اما نکته قابل تامل دیگری نیز وجود دارد، اینکه چندی قبل مهدی چمران، رئیس شورای اسلامی شهر تهران از این موضوع خبر داد که قبر در تهران رایگان است. اما بحث مهم این است که تهیه قبر در قطعات روز برای خاکسپاری رایگان شده، قطعات جدیدی که در حال احداث است، ضمن اینکه اگر خانواده متوفی تقاضای خرید دو طبقه دیگر هما قبر را داشته باشند باید برای هر طبقه اش که حداقل در آن زمان در بخش‌های جدید و دور بهشت زهرا است، رقم بالایی را بپردازند.

ضمن اینکه اگر فردی به فکر پیش خرید هم باشد باید هزینه قابل توجهی بپردازد، زیرا وقتی که او قبری را پیش خرید می‌کند سال‌ها ممکن است، زنده باشد و آنجا خالی بماند و با توجه به خالی بودن قبر، اما امکان استفاده آن برای بهشت زهرا جهت دفن اموات وجود ندارد، ایده‌ای که برخی از متولیان آن امر معتقدند هم قبر را رایگان می‌کند و هم به نوعی از پر شدن بهشت زهرا جلوگیری خواهد کرد.!

ضمن اینکه روال کار هم این است که بستگان فرد درگذشته سه ‌ماه وقت دارند تا دو طبقه دیگر را رزرو کنند، همچنین یک ‌سال فرصت خواهند داشت، شرایط را تعیین تکلیف کرده و هزینه را بپردازند یا تقسیط کنند، اگر این اقدام صورت نگیرد دو طبقه دیگر واگذار خواهد شد. البته گفته می‌شود؛ اگر در قبر‌ی که سه طبقه دارد، متوفی مونث خاکسپاری شده باشد، غریبه‌ای که مذکر باشد را نمی توان در آن به خاک سپرد.

قبرهای قدیمی و فروش دوباره به وارثان

همچنین اگر پدر یا مادری حدود چهار دهه قبل از فرزندانشان فوت شده باشند، فرزندی که بعد چهل سال از دنیا می‌رود، خانواده اش می‌توانند درخواست خاکسپاری در آن مزار را داشته باشند، البته مزاری که یک طبقه بوده تبدیل به سه طبقه می‌شود، وارثی که قرار است در آن به خاک سپرده شود، باید مبلغی کمی کمتر از نرخ روز را بپردازد، دیگر وراث هم اگر برگه انحصار ورثه را داشته باشند، یا بتوانند رضایت سایر وارثان را اخذ کنند، در صورتی که در همان زمان قصد خرید دو طبقه بعدی را داشته باشند باید هزینه را پرداخت کنند.

در صورتی که این امر را به تعویق بیندازند، مبلغ براساس تاریخی که درخواست می‌دهند محاسبه می‌شود، البته دیگر افراد نیز می‌توانند طبقات باقی مانده را خریداری کنند، هرچند که گفته می‌شود در صورت اقدام رضایت خانواده متوفی گرفته می‌شود یا حداقل این امر به آنها اطلاع داده خواهد تا به نوعی با آنها اتمام حجت شود. به این ترتیب به نظر می‌رسد قبرهای قدیمی که در زمان فوت متوفی در دهه‌های گذشته فروخته شده است، به نوعی تنها مالکیتش برای بازه زمانی واگذار شده است و آن خانواده درگذشته مالک آن نیستند.

هزینه چند صد میلیون تومانی پذیرایی از مهمانان در مراسم خاکسپاری

بنابراین به هر شیوه که باشد داشتن مستطیلی که به آن خانه آخر می‎گوییم، هزینه قابل توجهی برای خانواده‌ها دارد. به این امر باید سایر هزینه‌های هنگام خاکسپاری، دیوارچینی، خاکریزی روی لحد، حمل خاک اضافه قبور، مداحی، خرید گل، ترمه و پارچه سیاه، دادن انعام به کارگرانی که مزار را جهت انجام مراسم تدفین آماده می‌کنند و … را اضافه کرد.

در ادامه نیز هزینه پذیرایی از افراد در بهشت زهرا را باید مدنظر قرار گرفت، خرید آب معدنی، آب میوه، حلوا و …، به طور نمونه هر سینی حلول حدود ۲۵۰ هزار تومان باید تهیه شود. بعد از آن نیز دادن ناهاربه حاضران در مراسم خانوادگی، هزینه‌ای که در تالارهای به نسبت جدید اطراف بهشت زهرا می‌تواند یک میلیون تومان به ازای هر نفر برآورد شود. حالا اگر فردی ۱۰۰ مهمان داشته باشد، بعد از خاکسپاری باید حداقل ۱۰۰ میلیون تومان، بعلاوه ارزش افزوده و مالیات بپردازد. البته این مبلغ در تالارهای درجه دو و سه تا حدودی پایین تر است.

بعد از آن هم به طور قطع در هفته نخست باید مبلعی را برای پذیرایی از مهمانان در خانه متوفی در نظر گرفت، هزینه‌ای که اگر فرد بستگان خارج از شهر محل زندگی اش داشته باشد، باید برای چند روز جهت صبحانه، ناهار، شام و دیگر پذیرایی‌ها لحاظ کنند که خود با توجه به گرانی غذا و مواد اولیه آن رقم بسیار بالایی خواهد بود.

برای برپایی مراسم سوم، شب هفت و چهلم تازه در گذشته هم به همین روند نیاز به تامین مالی دارد که عدد و رقم زیادی را نیاز دارد، از جمله بسته پذیرایی در مسجد، شام یا ناهار بعد مراسم و دیگر هزینه‌های مربوط به محل برگزاری مراسم است.

رسم‌هایی که گرانی آنها را طبقاتی کرد؟!

به این فهرست باید هزینه سنگ قبر و حک روی آن به همراه کاور را اضافه کرد که برحسب نوع و جنس می‌تواند از کف قیمتی ۱۵ میلیون تومان به طور متوسط به بالا قیمت داشته باشد، حال اگر سنگ قبر از نوع جدید  دارای LED دار باشد، که دارای فیبر نوری بوده که انرژی خورشید در طول روز را ذخیره کرده و موجب روشن شدن سنگ در طول شب شود این رقم رکود ۶۰ میلیون تومان به بالا را نیز خواهد داشت، گاها اگر خانواده متوفی دست به جیب باشند و سنگ مرمر ویژه‌ای را خریداری کنند، این رقم ممکن است به ۱۵۰ میلیون تومان یا بیشتر نیز برسد. قیمت کاور سنگ هم از ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان شروع می‌شود و با توجه به مرغوبیت کاور افزایش می‌یابد که بیانگر این امر است که این روزها وداع با متوفی برای خانواده‌هایی که می‌خواهند این رسوم را برگزار کنند، بسیار گران خواهد بود.

هزینه‌هایی که در مجموع ما را به این ذهنیت می‌رساند که این روزها مردن هم لاکچری شده است، به عبارتی الزامات مربوط به راهی شدن متوفی به دیار باقی نیز طبقاتی شده و بسیاری از خانواده‌ها ترجیح می‌دهند غم تنهایی بعد خاکسپاری را به جان بخرند چون توانایی مالی حضور چند روزه بستگان، اشنایان و دوستان همچنین برپایی مراسم‌های سنتی و قدیمی برای کم شدن سختی و تلخی این وداع آخر را ندارند.

حال اینکه ترک رسوم و آداب قدیمی خوب است یا بد، آن هم به دلیل هزینه‌های بالای که دارد، موضوعی است که باید درباره اش اندیشید، اما به هر طریقی که بخواهیم آن را توجیه کنیم باید یادمان باشد، وداع آبرومند با درگذشته حق همه خانواده‌ها است، ضمن اینکه همراهی اطرافیان برای بازه زمانی که رسوم سنتی و قدیمی به آن توجه داشته، اصلی بوده که می‌تواند آسیب‌های روحی ناشی از این وداع را برای بازماندگان کمتر کند، اما این روزها گرانی و تورم دیگر اجازه گذر آهسته از این حادثه را به خانواده متوفیان نمی دهد.