هدفگذاری تولید ۱.۶ میلیون خودرو در سال ۱۴۰۱،صرفاً اعلام عدد و تارگت است،‌ مقامات ارشد شرکت‌های ایران خودرو و سایپا به عنوان دو شرکت بزرگ خودروسازی ایران تعهد داده‌اند که در سال ۱۴۰۱ حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار خودرو تولید کرده و به بازار عرضه کنند.

به گزارش پایگاه خبری وقایع‌نیوز: در مجموع هم، وزیر صنعت و معدن، تعهده داده که در سال ۱۴۰۱ تعداد یک میلیون و ۶۰۰ هزار خودرو تولید شود.

در گفت و گوی اختصاصی «اقتصاد خودرو» با مهندس البرز کُرد (کارشناس صنعت خودرو)، چرایی هدفگذاری وزارت صنعت و معدن برای تولید خودرو در سال جاری و میزان توانمندی شرکت‌های خصوصی و دولتی خودروسازی ایران در شرایط اقتصادی کنونی، مورد کندوکاو قرار گرفته است.

*****

*وزیر صنعت و معدن هدفگذاری کرده که یک میلیون و ۶۰۰ هزار خودرو در سال ۱۴۰۱ تولید شود. وضعیت فعلی این طور است که تقاضای بیش تری نسبت به عرضه و تولید خودرو در ایران وجود دارد.

این تقاضای زیاد ایجاد التهاب کرده و قرعه کشی برای فروش خودرو برقرار است.

بنا به آماری که وجود دارد در سال ۱۴۰۰ جمعاً ۹۶۳ هزار خودروی ناقص و کامل تولید شده بود و آقای فاطمی امین، وزیر صنعت و معدن، اخیراً چند بار تاکید کرد که تعداد خودروی تکمیل شده در سال گذشته کمتر از ۹۶۳ هزار دستگاه بوده است.

جنابعالی فکر می کنید که ممکن است در حد ۶۶ درصد بیش تر از ۹۶۳ هزار خودروی تولید شده سال گذشته، افزایش تولید در سال جاری داشته باشیم و این میزان تولید خودرو جوابگوی تقاضا باشد؟

-این عددی که برای امسال، تارگت‌گذاری شده، یک عدد بسیار خوشبینانه بوده ولی برای رسیدن به این هدف، چند اتفاق باید رخ بدهد.

به هر حال، بخش قابل توجهی از تیراژ تولید مربوط به دو شرکت خودروسازی ایران خودرو و سایپا بوده و برنامه‌های آنها هم مشخص است. یک بحث این است که این دو شرکت، باید بتوانند امسال حجم خودروهای ناقص خودشان را به حداقل برسانند و ماشین‌های تولید شده را به موقع تحویل مشتری بدهند.

بحث دوم این است که خودروسازان بخش خصوصی ایران چقدر می توانند خودرو تولید کنند. من اعتقاد دارم که اگر ما بخواهیم به تیراژ بالای یک میلیون و ۲۰۰ هزار خودرو در سال برسیم، نقش شرکت های خودروسازی بخش خصوصی پُررنگ می شود.

اتفاقاً تعداد خودروسازان ایران کم نیست ولی جمع کل تولید آنها، عدد پایینی بوده و در این قسمت، یک مقدار مشکل داریم.

چرا که شرایط امسال نسبت به سال گذشته، از نظر کار کردن شرکت‌های خودرویی خصوصی، چندان فرق نکرده است.

این شرکت‌های خودروسازی، همچنان مشکلات جدی در حوزه‌های انتقال پول به خارج از کشور، دور زدن تحریمها و آوردن به موقع قطعات منفصله خودرو به داخل کشور دارند.

از طرف دیگر در ‌ایران، سختگیری‌هایی در مورد رعایت استاندارد وجود دارد و در مجموع شرکت‌های خصوصی، مشکلات متعددی در راه تولید دارند.

به نظر من، اگر رفع موانع تولید بخش خصوصی تحقق پیدا کند، رسیدن به این عددها، اتفاق عجیب و غریبی نیست، اما در حال حاضر، توان واقعی بخش خصوصی را چندان در سطح بالایی نمی‌بینم که بتوانیم به این عددها برسیم.

مشکلات ایران خودرو و سایپا هم به جای خود، ولی بدون داشتن بخش خصوصی قوی، هیچوقت به این عددها نخواهیم رسید.

*کُل تولید خودرهای ناقص و کامل گروه ایران خودرو در سال ۱۴۰۰ فقط ۴۷۱ هزار دستگاه بود و برای سال ۱۴۰۱ این شرکت تعهد داده که ۷۵۰ هزار دستگاه تولید کند که ۵۸ درصد افزایش است.

از طرف دیگر، گروه سایپا در سال گذشته ۳۹۷ هزار دستگاه تولید کرده و برای سال ۱۴۰۱ تعهد داده که ۶۵۰ هزار دستگاه تولید کند که ۶۴ درصد افزایش می شود.

با تحقق هدفگذاری امسال ایران خودرو و سایپا، در حد یک میلیون و ۴۰۰ هزار دستگاه توسط این دو شرکت تولید خواهد شد.

در اصل تولید ۲۰۰ هزار خودرو هم به عهده بخش خصوصی گذاشته شده است.

در حالی که در سال‌های اخیر، کل تولید شرکت های بخش خصوصی به ۱۰۰ هزار دستگاه در سال نرسیده بود.

آیا ممکن است بخش خصوصی بتواند بیش تر از ۱۰۰ هزار دستگاه تولید کند و حتی تولیدش را به ۲۰۰ هزار دستگاه برساند؟

-در این زمینه، دو بحث وجود دارد و یک بحث این است که ظرفیت تولید اسمی شرکت‌های خودروساز خصوصی چقدر است ولی عدد آن خیلی بالاتر از ۲۰۰ هزار دستگاه است.

این وضع، یعنی این که پتانسیل تولید شرکت‌های خودرویی بخش خصوصی، بالاتر از ۲۰۰ هزار دستگاه است.

این که چرا در عمل، شرکت‌های خصوصی به این تیراژ تولید نمی‌رسند، به خاطر دلایلی است که مطرح کردم، یعنی بخش خصوصی مشکلات متنوعی دارد.

بخش قابل توجهی از این مشکلات، به دلیل شرایط کار در تحریم است و از جمله مشکلات انتقال پول، عدم کار کردن شرکت‌های خارجی با ایرانی‌ها و تاخیر در دریافت قطعات منفصله.

از یک طرف هم، شرکت‌های بخش خصوصی، مشکلات متنوعی دارند.

برخی از آنها به شبکه بانکی ایران بدهکار بوده و توان تسویه بدهی ندارند.

برخی شرکت‌ها نیز خودروهایی برای تولید به ایران آورده‌اند که چندان مناسب بازار ایران نیستند و در نتیجه نمی‌توانند فروش خوبی داشته باشند.

اگر مشکلات شرکت‌های بخش خصوصی برطرف شود و این شرکت‌های خودرویی، تمام تمرکزشان را بر افزایش تولید بگذارند، به راحتی می‌توانند به تولید بالای ۲۰۰ هزار دستگاه برسند.

با این حال، متاسفانه به دلایلی که مطرح کردم و بخشی از مشکلات آنها مرتبط با خودشان هست و بخشی هم مرتبط با فضای کسب و کار و تحریم هست، در نتیجه این شرکت‌ها نمی‌توانند به این عدد برسند.

عددهایی که شما گفتید، تارگت (هدف گیری) هستند و قرار است ایران خودرو و سایپا به آنها برسند.

در سال گذشته نیز قرار بود که به عدد دیگری برسند، اما هیچکدام از آنها نتوانستند به آن عددها برسند.

*هدفگذاری انجام شده ،که تولید جوابگوی تقاضا و بازار باشد و التهاب بازار کم شود وگرنه صرفاً هدفگذاری کردن و عدد اعلام کردن، فایده ندارد.

-همین است و این اهداف اعلام شده، فقط عدد است، یعنی در ابتدای سال، هر کدام از این شرکت‌های خودروسازی، یک تارگت اعلام می‌کنند.

برای مثال، ایران خودرو می‌گوید چقدر می‌تواند تولید کند و سایپا هم می‌گوید چقدر می‌تواند تولید کند.

شرکت‌های کرمان‌موتور و مدیران‌خودرو هم، هر کدام یک تارگت برای خودشان تعیین می‌کنند.

کم پیش آمده که شرکت‌های ما به تارگتی که اول سال اعلام کرده بودند، برسند.

به طور خاص، وقتی که شرایط اقتصادی کشور یک مقدار ملتهب هست، در عمل به آنها نمی‌رسند.

یک مساله دیگر هم که وجود دارد بحث تقاضا هست و بحث این است که تقاضای خودرو در ایران، چقدر است.

آن چیزی که ما در تیم خودمان نتیجه گرفتیم این بود که نیاز واقعی خودرو در ایران، یک میلیون و ۲۰۰ هزار تا یک میلیون و ۴۰۰ هزار دستگاه در سال است.

*البته آقای فاطمی امین می گوید تقاضا در حد یک میلیون و ۵۰۰ هزار تا یک میلیون و ۶۰۰ هزار دستگاه در سال است.

-ما بر اساس مطالعه‌ای که در این زمینه انجام دادیم، اعتقاد داریم بین یک میلیون و ۲۰۰ هزار تا یک میلیون و ۴۰۰ هزار، عدد واقعی هست.

در سال‌هایی که ثبات اقتصادی داشتیم و چندان مشکل تحریم نداشتیم، تیراژ تولید در حد بالایی بود ولی تقاضا در همین حول و حوش بوده است.

اتفاقاً در همان سال‌ها بازار خودروی ما، بازار متعادلی بود. عرضه و تقاضا، اساس علم اقتصاد بوده و وقتی عرضه و تقاضا، بالانس باشد، هیچوقت تلاطم ایجاد نمی‌شود.

*در سال ۱۳۹۰ که بالاترین تیراژ تولید خودرو در ایران اتفاق افتاد، در حد یک میلیون و ۶۵۰ هزار دستگاه تولید شد.

در آن سال، تقاضا و عرضه مساوی بود یا این که دیگر برای خرید همه محصولات، واقعاً مشتری وجود نداشت؟

-در بعضی سال‌ها مشتری وجود داشت ولی خرید نمی‌کرد ولی یک بحث این است که ما باید تقاضای بالفعل را در نظر بگیریم.

تقاضای بالفعل یعنی این که مشتری به نمایندگی ایران خودرو یا سایپا یا هر شرکت خودروسازی دیگر، مراجعه کند و خرید خودش را انجام بدهد.

در حالی که ممکن است تقاضا به دلایل مختلف ایجاد شود و یکی از دلایل این است که وقتی مملکت درگیر تورم باشد، حتی فردی که نیاز به ماشین ندارد، برای این که ارزش پولش کم نشود، ماشین خرید می‌کند.

این فرد، ممکن است الان خوش ماشین داشته باشد و از آن هم استفاده کند ولی ماشین‌های دوم و سوم را بخرد.

فقط به دلیل این که ارزش پول خودش را حفظ کند خودروی جدید می‌خرد.

برخی افراد دیگر، طلا یا ارز می خرند یا ملک می‌خرند.

با این حال، خرید خودرو، همیشه یکی از در دسترس‌ترین‌ها بوده و بر این اساس، تقاضای کاذب ایجاد شده.

از نظر ما، بالای یک میلیون و ۴۰۰ هزار دستگاه، تقاضای مازاد بوده که هیچ عددی هم نمی‌توانیم برای آن اعلام کنیم.

اگر شرایط مملکت، شرایط تورمی عجیب و غریب باشد، حتی اگر بالای ۲ میلیون دستگاه در سال تولید کنیم، باز هم قیمت ماشین بالا می‌رود.

در سال ۱۳۹۰ تحریم های هسته ای در حال شروع شدن بود و آهسته آهسته شرایط مملکت به سمت تورم بالا می‌رفت.

آن تورم بالا شروع شد و تا دو، سه سال بعد، دامنگیر اقتصاد ایران بود.

در سال ۱۳۹۰، ما به اوج رکورد تولید خودرو رسیدیم ولی از اواخر آن سال و سال بعد از آن، قیمت‌ها به طرز عجیب و غریب بالا رفت.

در سال‌های بعد، شرکت‌های خودروسازی داخلی، ماشین تولید می‌کردند ولی تقاضا وجود نداشت. چرا که بازار، خرید خودروی صفر کیلومتر و جدید را تحریم کرده بود و بخش قابل توجهی از مشتریان می‌گفتند خودرو نمی‌خرند.

در همان زمان، دولت آقای روحانی، مجبور شد یک بسته فروش اقساطی با شرایط بسیار جذاب ارائه کند تا مشتریان را ترغیب کند که خرید کنند.

تا قبل از مطرح شدن این بسته تشویقی دولت، پارکینگ های خودروسازان دولتی، پُر از ماشین بود و خریدار وجود نداشت.

این موضوع به قدرت تقاضا برمی‌گردد و وقتی که افراد جامعه، شرایط مملکت را باثبات می‌بینند، احساس می‌کنند قرار نیست هیجان و تلاطم در بازار ایجاد شود.

در این حالت، افراد جامعه احساس می‌کنند نرخ ارز و تمامی پارامترهای اقتصادی، تحت کنترل و پیش‌بینی بوده و در نتیجه، نیازی نمی‌بینند که خرید کنند.

در این صورت، فقط تقاضای واقعی، وارد بازار خودرو می‌شود که از نظر بنده، بیش تر از یک میلیون و ۴۰۰ هزار دستگاه نیست.

هر عددی بالاتر از یک میلیون و ۴۰۰ هزار دستگاه، تقاضای هیجانی بوده و تقاضایی است که نشان می‌دهد مردم نگران هستند.

در این حالت، افراد مختلف برای این که ارزش پول شان کاهش پیدا نکند، ماشین خرید می‌کنند.

*در چند سال اخیر که وضعیت عادی در اقتصاد کشور وجود ندارد، تعداد زیادی در حد ۴ میلیون نفر و حتی ۶ میلیون نفر، در قرعه کشی های مختلف خودرویی شرکت کرده و شرکت می‌کنند.

در دومین قرعه کشی سامانه یکپارچه خودرو، تعداد ۶ میلیون نفر ثبت نام کردند.

در اولین مرحله قرعه کشی این سامانه حدود ۴ میلیون نفر ثبت نام کردند ولی بعضی از افرادی که برنده شدند، وجه مورد نظر را نتوانستند به موقع واریز کنند.

به نظر شما، چه تعداد از این ۶ میلیون نفری که ثبت نام کردند تمایل جدی دارند که خرید کنند و در صورت برنده شدن در قرعه کشی، توانایی واریز وجه و خرید را در عمل دارند؟

-علت این که چنین عدد عجیب و غریبی برای هر دوره قرعه کشی خودرو می آید، تایید کننده عرایض قبلی بنده است.

از نظر من، بخش قابل توجهی از این ۶ میلیون نفر، خریدار و مصرف کننده واقعی خودرو نیستند.

این افراد، ثبت‌نام کرده تا شانس خودشان را امتحان کرده و ببینند آیا می‌توانند خودرو برنده شوند یا نه.

اگر برنده شوند، پول آن را پرداخت کرده و بعداً این ماشین را در بازار به قیمت آزاد می‌فروشند، یا آن را نگه می‌دارند که ارزش پول شان از دست نرود.

یک تعداد از افراد ثبت‌نام کننده، فقط برای این که شانس خودشان را امتحان کنند، ثبت‌نام کردند و در مرحله تکمیل وجه نتوانستند وجه تعیین شده را پرداخت کنند.

من افرادی را می‌شناسم که اصلاً شرایط مالی خرید خودرو را ندارند ولی شانس خودشان را امتحان کرده و در قرعه کشی هم برنده شدند.

بعد هم به دوستان و آشنایان پیشنهاد دادند که به صورت مشارکتی، خودرو را بگیرید و پول آن را پرداخت کنند.

این وضع، به دلیل همین شرایط متلاطم اقتصادی است که این تقاضاها را به سمت خودرو سرریز کرده است.

اگر وضعیت اقتصادی کشور ما، یک مقدار ثبات پیدا کند، افزایش عجیب و غریب نرخ ارزهای خارجی اتفاق نیفتد، آمارهای افزایش تولید خودرو به طور  امیدوار کننده ادامه پیدا کند و ما ببینیم ایران خودرو و سایپا دارند به تارگتی که اول سال وعده داده‌اند می‌رسند، مطمئن باشید یک بخش از تقاضای موجود از بازار خودرو خارج می‌شود.

در این حالت، این تقاضا سراغ بازارهای دیگر می‌رود که بازدهی مالی بهتری داشته باشد، اما در شرایط فعلی، یکی از در دسترس‌ترین‌ها، خودرو هست و نه تنها در مورد خودروی تولید داخلی، بلکه ما همین وضع را در مورد خودروهای وارداتی می‌ببینیم.

در حال حاضر، خودروهای ۵ یا ۶ سال پیش و حتی قدیمی تر از آن، با قیمت‌های بسیار بالا و بیش از یک میلیارد تومان خرید و فروش می‌شوند.

اتفاقاً تقاضا برای این نوع خودروها زیاد بوده و حتی خیلی از آنها را در خیابان‌ها نمی‌بینیم ولی فقط خریداری شده و به پارکینگ منتقل می‌شوند.

*در همین سال ۱۴۰۱، شرکت‌های مختلف خودروسازی بخش خصوصی، خودروهای جدیدی را به بازار معرفی کردند.

این وضع نشان می‌دهد که این شرکت‌ها از نظر گرفتن خودرو از جمله از شرکت‌های چینی برای مونتاژ کردن، مشکل خاصی ندارند؟

-حدود یک سال تا یک و نیم سال است که شرایط کار کردن با چین برای شرکت‌های خودرویی ایران بهتر شده ولی قبل از آن شرکت‌های چینی، به خاطر تحریم‌ها تمایل کمتری برای همکاری داشتند.

در مجموع، حدود یک سال است که شرکت‌های چینی در کار کردن با شرکت‌های ایرانی و به طور مشخص با خودروسازان خصوصی ایرانی، یک مقدار نرمش نشان می‌دهند.

این وضع منجر به این شده که مدل‌های جدیدی در چند هفته و چند ماه اخیر رونمایی شوند.

البته برخی از آنها ماشین‌های بدی نیستند و ماشین‌های قابل قبولی هستند.

حداقل نتیجه این تحول این است که یک مقدار تنوع در بازار ایران بیش‌تر می‌شود و آن وضع دو، سه سال پیش را نداریم.

یک مقدار چینی‌ها، با ما بهتر کار می‌کنند ولی بحث انتقال پول، همچنان یکی از مشکلات اصلی برای خودروسازان بخش خصوصی است که بتوانند پول را به راحتی، سریع، بی‌دغدغه و با نرخ درست حواله، به کمپانی‌های چینی برسانند.