کاربرد محدود ظرفیت ۳۰ میلیون تنی فولاد در صنعت ساخت و ساز در حالی که ایران به عنوان یکی از تولیدکنندگان برجسته فولاد در جهان شناخته می‌شود، معمای استفاده محدود از این ظرفیت در داخل کشور، به‌ویژه در ساخت و سازهای ایمن و مقاوم در برابر زلزله، همچنان حل نشده باقی مانده است. این تناقض، نیاز به بازنگری در سیاست‌ها و رویکردهای مهندسی را آشکار می‌سازد.

به گزارش وقایع نیوز به نقل از اخبار ساختمان، احمد کرمی‌راد عضو هیئت مدیره انجمن سازه‌های فلزی در برنامه تهران بیست شبکه تهران گفت: در حال حاضر بسیاری از ساخت و سازها در کشور با بهره‌گیری از سازه‌های بتنی و فلزی ساخته می‌شود اما بر اساس آمار بیش از ۹۵ درصد ساختمان‌های با بهره‌گیری از سازه‌های بتنی ساخته می‌شود و سازه‌های فولادی در اولویت دوم برای ساخت مسکن در کشور محسوب می‌شود.

وی ادامه داد: سازه‌های فولادی و بتنی، جزء سازه‌هایی هستند که در تمام کشورهای دنیا به عنوان سازه‌های استاندارد شناخته می‌شوند و این در صورتی است که در شرایط مناسب و استاندارد اجرا شوند، اما معمولا کشورهای مختلف با توجه به توانمندی‌ها و شرایط خاص موجود در این کشورها نسبت به انتخاب نوع سازه مناسب اقدام می‌کنند.

کرمی‌راد در ادامه افزود: متاسفانه در ایران استراتژی مناسب برای ساخت و ساز انتخاب نشده است و علی رغم اینکه از نظر علم مهندسی پیشرفت چشمگیری داشته ایم و نوع ساخت و سازها نیز به شکل ویژه ای به سمت ساختمان‌های پایدار حرکت کرده است اما پرسش اصلی اینجاست که چرا ما به سمت پیش ساخته سازی و صنعتی سازی حرکت نکرده ایم؟ چنانچه بتوانیم در این مسیر حرکت کنیم قطعا سازه‌های فولادی می‌تواند کمک کننده باشند.

عضو هیئت مدیره انجمن سازه‌های فلزی با بیان اینکه ما با توجه به موقعیت جغرافیایی که در اختیار داریم نسبت به سایر همسایه‌های خود در قله تولید فولاد هستیم، توضیح داد: با توجه به منابع مختلف طبیعی و زیرساخت‌های ایجاد شده در حوزه فولاد ما در رتبه برتر در سطح منطقه و دنیا را در اختیار داریم و در سال قبل (سال ۱۴۰۳) حدود ۳۰ میلیون تن فولاد خام توسط کارخانجات فولادی تولید شده اگر یک میلیون تن از این تولید به سمت تولید ساخت مسکن سرازیر شود سالانه ۲۰۰ هزار واحد مسکن را با بهره‌گیری از سازه‌های فولادی تولید کنیم.

وی ادامه داد: کارخانه‌های سازه‌های فولادی که در کلیه استان‌ها و با ظرفیت‌های مختلف وجود دارند حدوداً ظرفیت تولید چهار میلیون تن سازه‌های فولادی را در کشور دارند، اما با این وجود هنوز شاهد هستیم که استفاده از سازه‌های فلزی در سبد تولید مسکن قرار نگرفته است.

آیا ساختمان‌های با سازه‌های فولادی گرانتر از سازه‌های بتنی هستند؟

کرمی‌راد با بیان اینکه عموم ساختمان‌های موجود در شهرهای مختلف کمتر از هفت طبقه هستند، تصریح کرد: سازه‌های فولادی در مقایسه نقطه به نقطه تفاوتی بین یک تا یک و نیم میلیون تومان از سازه‌های بتنی گرانتر هستند اما مزیت‌هایی که سازه‌های فلزی دارند را قطعا سازه‌های بتنی نمی توانند داشته باشند.

وی با توجه به متوسط قیمت مسکن در شهر تهران که حداقل در ساختمان‌های نوساز که از ۱۰۰ میلیون تومان نیز عبور کرده است این تفاوت قیمت بین دو سیستم سازه ای، عددی کمتر از دو درصد است و چنانچه مزیت‌های هر یک از این سیستم‌ها را بررسی کنیم، قطعا این اختلاف قیمتی قابل چشم پوشی خواهد بود و حتی می‌توانیم به این نتیجه برسیم که سازه‌های فولادی از سازه‌های بتنی ارزان تر نیز خواهند بود.

عضو هیئت مدیره انجمن سازه‌های فلزی ادامه داد: به طور کلی سازه‌های بتنی طول مدت اجرای بسیار طولانی‌تری نسبت به سازه‌های فولادی دارند و برای یک ساختمان هفت طبقه با سازه بتنی چیزی در حدود هشت ماه زمان لازم است تا سازه تکمیل شود، این در حالیست این ساختمان با سازه فولادی در عرض سه ماه قابل اجراست؛ از طرف دیگر میزان آلودگی‌های زیست محیطی در سازه‌های فلزی نسبت به سازه‌های بتنی کمتر است.

وی همچنین گفت: نکته دیگری که وجود دارد این است که سازه‌های بتنی معمولا در فصول مختلف سال اجرا می‌شوند و قطعا نمی توانیم انتظار داشته باشیم که کیفیت بتن‌های اجرایی در فصول مختلف سال با یکدیگر برابر باشند و این در حالی است که ساره‌های فلزی می‌توانند در محیط کارخانه ای و با رعایت استانداردهای لازم ساخته شوند و در پروژه‌ها مورد استفاده قرار بگیرند.

کرمی‌راد در واکنش به این موضوع که عنوان می‌شود سازه‌های بتنی استحکام بیشتری نسبت به سازه فلزی دارند، توضیح داد: قطعا این مقایسه درستی نیست و چنانچه شیوه‌های اجرایی بر اساس استانداردها اجرا شوند هر دو سیستم سازه ای از استحکام بسیار بالایی برخوردار هستند.

عضو هیئت مدیره انجمن سازه‌های فلزی همچنین گفت: متاسفانه در کلانشهرهایی مانند تهران به علت وجود برخی قوانین ترافیکی، عملیات بتن ریزی سازه‌های بتنی در شیفت سوم و بدون وجود نظارت لازم انجام می‌شوند و همین موضوع می‌تواند کیفیت این نوع از سیستم سازه ای را کاهش دهد.

مزیت‌های‌سازی فولادی در زلزله چیست؟

وی ادامه داد: در زلزله‌هایی که در ترکیه، بویین زهرا کرمانشاه و سایر نقاط در چند سال اخیر؛ ملاحظه شد که سازه‌های فولادی به جهت یکپارچگی و اتصالات و تولید در کارخانه‌ها که امکان رعایت استانداردها را دارند کمتر آسیب دیده اند.

کرمی‌راد همچنین گفت: همچنین متعلقات مربوط به ساختمان شامل نماها دیوارها در سازه‌های فولادی کمتر موجب ریزش شده اند البته در سازه‌های فولادی به دلیل امکان جوشکاری فلز به یکدیگر حتی می‌شود دیواره‌ها و نماها را به گونه ای طراحی کرد که در زمان زلزله ریزش اتفاق نیفتد.

عضو هیئت مدیره انجمن سازه‌های فلزی در ادامه گفت: از طرف دیگر با توجه به اینکه وزن سازه فولادی به طور متوسط در هر متر مربع ۷۰۰ کیلوگرم و در سازه بتنی یک تن است وزن کمتر باعث فروریزی دیرتر در زمان زلزله می‌شود و چنانچه آوار ساختمان نیز فرو بریزد، آسیب‌های کمتری را به دنبال خواهد داشت .

دکتر مهدی زاهدی رئیس مرکز پیش بینی زلزله استاد مرکز پژوهشگاه زلزله شناسی نیز در این باره گفت: مشاهدات ما در مناطق زلزله زده نشان می‌دهد که هر دو سیستم سازه ای در صورتی که به شکل درستی اجرا شده باشند می‌توانند مقاومت خوبی از خود در برابر زلزله نشان دهند و آسیب‌های کمتری نیز به دنبال خواهند داشت.

وی ادامه داد: بررسی‌ها نشان می‌دهد ساختمان‌هایی که در مقابل حرکت برشی زلزله و حرکات جانبی که عاملیت اصلی فروریخت ساختمان‌ها است مقاوم تر باشند، می‌توانند از بروز آسیب‌های بیشتر جلوگیری کنند. از اینرو ما در بسیاری از حوادث زلزله ای شاهد بوده ایم که آسیب‌های عمده ناشی از ریزش ساختمان‌ها بوده است و چنانچه اصول مهندسی به شکل مناسبی در ساخت و سازها رعایت شود قطعا شاهد کاهش آسیب‌ها و یا مرگ و میرها خواهیم بود.

آیا تکنولوژی تولید ساختمان در کشور ما تکنولوژی آب بری است؟

احمد کرمی‌راد گفت: سازه‌های بتنی سه برابر سازه‌های فولادی آب مصرف می‌کند و این در حالیست که در کارخانه‌های بتن سازی که عمدتا در حاشیه شهرها هستند از آبی استفاده می‌شود که به سادگی می‌توان از آن برای تامین آب شرب شهری استفاده کرد و یا سازه‌های بتنی که در شهرها ساخته می‌شوند عمدتا از آب شرب شهری استفاده می‌شود که این موضوع می‌تواند در تشدید بحث بحران بی آبی تاثیرگذار باشد.

وی ادامه داد: از طرف دیگر نیز حتی در زمان استفاده از بتن و یا بتن ریزی در پروژه‌ها برای نگهداشت بتن و عمل آوری بتن نیز از آب لوله‌کشی ساختمان‌ها که آب شرب است استفاده می‌شود که این آب تصفیه شده هزینه بالایی را برای دستگاه‌های حاکمیتی ایجاد می‌کند.

عضو هیئت مدیره انجمن سازه‌های فلزی همچنین گفت: در حال حاضر امکان استفاده از آب تصفیه شده فاضلاب برای ساختمان‌های بتنی و کارخانه‌های مرتبط به دو دلیل وجود ندارد: اول گران بودن هزینه تصفیه آب فاضلاب و دوم نکات مربوط به موارد بهداشتی در روند تولید بتن است که مانع استفاده از آب فاضلاب شهری در روند تولید و عمل آوری بتن می‌شود.

کرمی‌راد ادامه داد: در حال حاضر تفاوت مصرف آب در سازه‌های بتنی و فولادی برای ساخت ۱۰۰۰ واحد مسکونی چیزی در حدود یک میلیون لیتر است و در حالیکه ما سرمایه گذاری لازم برای تولید ۳۰ میلیون تن فولاد را انجام داده ایم، لازم است که از این ظرفیت به شکل ویژه ای بهره ببریم.

وی ادامه داد: همانطور که ما در بسیاری از مسائل شهری اقدام به برنامه ریزی برای مدیریت شهری کرده ایم، در حوزه شهرسازی نیز بایستی تصمیمات ویژه تری اتخاذ کنیم و حداقل از ظرفیتی که در حوزه تامین سازه‌های فلزی و کمکی که می‌تواند به بحث افزایش کیفیت و سرعت ساخت و ساز و همچنین به کاهش مصرف آب داشته باشد استفاده کنیم.

عضو هیئت مدیره انجمن سازه‌های فلزی گفت: راهکار ایمن تر کردن ساختمان‌ها در سطح شهر در مقابل زلزله استفاده از سازه‌های فلزی و ارائه مشوق‌ها از سوی شهرداری‌ها به پیمانکاران کارفرمایان و مالکین است این کمک می‌تواند به صورت کم کردن هزینه‌های مجوزها از سوی شهرداری شهرداری باشد.

کرمی‌راد در پایان گفت: همچنین بانک‌ها می‌توانند در این حوزه با ارائه مشوق‌ها به ساختمان‌هایی که از سازه‌های فولادی استفاده می‌کنند در این حوزه رونق بیشتری ایجاد نمایند.