بررسی جزئیات غیررسمی از توافق احتمالی نشان می‌دهد، گرچه برجام ۱ بیشتر متوجه آمریکا و سه کشور اروپایی بود و سعی می کرد با آنها روابط اقتصادی داشته باشد، اما برجام ۲ متوجه روسیه و چین است و فقط تلاش می کند مانع از مزاحمت های آمریکا و سه کشور اروپایی شود.

به گزارش پایگاه خبری وقایع نیوز به نقل از خبر فوری، درباره ماهیت توافق هسته ای جدید ایران و ۵+۱ تحلیل ها و گزارش های بسیار زیادی نوشته شده است.

بسیاری معتقدند توافق جدید تفاوت مبنایی با برجام نداشته و حتی لازم نیست مجددا مورد تایید مجلس شورای اسلامی قرار بگیرد. در مقابل، گروهی معتقدند که اگرچه ممکن است جزئیات توافق هسته ای جدید همان جزئیات برجام باشد اما فضای کلی توافق جدید متفاوت از برجام قدیم است و به همین علت می توان آن را برجام ۲ نامید.

پایگاه سی ان بی سی ( CNBC) در گزارش اخیرش به موضوع تفاوت توافق هسته ای جدید با برجام پرداخته است. این شبکه به نقل از جواد صالحی اصفهانی، اقتصاددان و استاد دانشگاه ویرجینیا تک می گوید، برجام ۱ زیر نظر دولت حسن روحانی و در فضایی با کشورهای ۵+۱  منعقد شد که دولت و طبقه سیاسی حامی اش (سیاستمداران اعتدال گرای طبقه متوسط) به غرب تمایل داشتند و تلاش می کردند به اقتصاد کشورهای اروپایی و آمریکایی وصل شوند. این در حالی است که دولت سید ابراهیم رئیسی و حامیانش بر خلاف دولت قبل به شرق تمایل دارند و تلاشی هم نمی کنند که به اقتصاد کشورهای غربی وصل شوند.از این‌ سخن می توان نتیجه گرفت که “فضای کلی” برجام ۲ تفاوت بسیار زیادی با فضای کلی برجام ۱ دارد و بر همین مبنا باید گفت‌ که اینها نه یک توافق بلکه دو توافق اند چرا که بر مبنای دو منظر سیاسی مختلف منعقد شده و چشم انداز متفاوتی هم دارند. برجام ۱ بیشتر متوجه آمریکا و سه کشور اروپایی بود و سعی می کرد با آنها روابط اقتصادی داشته باشد اما برجام ۲ متوجه روسیه و چین است و فقط تلاش می کند مانع از مزاحمت های آمریکا و سه کشور اروپایی شود.

سی ان بی سی (CNBC) در  ادامه گزارش خود به روابط خوب ایران و کشورهای شرقی (روسیه و چین) در یک سال اخیر (از زمان آغاز ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی تا کنون) می پردازد و مدعی است ایران و کشورهای بزرگ شرقی در این مدت کوتاه توانسته اند همکاری های قابل توجه و گسترده ای داشته باشند. انعقاد قرارداد ۲۵ ساله ایران با چین، عضویت ایران در سازمان شانگهای، سفر ابراهیم رئیسی به روسیه و سفر ولادیمیر پوتین به تهران همه و همه نشان دهنده رابطه خوب دولت جدید جمهوری اسلامی ایران با کشورهای مهم شرقی است.

تفاوت های برجام ۲ و ۱

با وجود بالارفتن احتمال توافق ایران و غرب نباید فراموش کرد که ماهیت توافق جدید متفاوت از  برجام است و تغییر وضعیت سیاسی طرفین امضاء کننده شرایط را سخت‌ تر از قبل می کند.

موانعی بر سر راه توافق جدید وجود دارد. این موانع بیشتر مربوط به متن نهایی توافق می شوند. اتحادیه اروپا “متن نهایی” را برای توافق ارائه کرده، اما مذاکره کنندگان ایرانی معتقدند این متن به اصطلاح نهایی، کافی نیست و نتوانسته است موضوعات مهمی را  پوشش دهد.

به عنوان مثال، ایران خواهان تضمین الزام آور بودن این توافق است تا هیچ کدام از دولت های آینده ایالات متحده نتوانند از توافقنامه عقب نشینی کرده یا از آن خارج شوند. این در حالی است که نمایندگان کنگره ایالات متحده اعلام کرده اند حاضر به تایید توافق هسته ای و قانونی کردن آن نیستند.

برخی کارشناسان مانند رید یانسون (Reid I’Anson)، تحلیلگر ارشد در موسسه کیپلر (Kpler)، معتقدند با توجه به شرایط و به خصوص، موانعی که در جبهه های داخلی وجود دارد، احیای برجام بعید است و احتمالا این توافق به وقوع نپیوندد. یانسون هفته گذشته به  CNBC گفت که تمدید برجام یا انعقاد توافقی جدید بعید است، چرا که هم از نظر سیاسی در ایالات متحده محبوب نیست و مخالفان زیادی دارد  و  هم در ایران کم ارزش است.

این امر نشان می دهد برجام ۲ به علت جو سیاسی حاکم بر آن و گرایش دولت جدید ایران به شرق احتمالا سرنوشت تلخ تر و شرایط سخت تری داشته باشد و در نتیجه، با موانع بیشتری هم رودر رو خواهد بود.با این همه باید منتظر ماند و دید که توافق احتمالی به مرحله امضا می‌رسد یا نه، و نتیجه آن برای ایران و جهان چه خواهد بود.