ماجرای گواهی تطابق تولید و استانداردهای خودرویی، موضوع تمدید نشدن اعتبار تولید خودروهای «سمند» و «تیبا» در اوایل خرداد ۱۴۰۱ و توسط مصطفی آجرلو، سرپرست روابط عمومی سازمان ملی استاندارد ایران مطرح شد ولی به طور موقت این سازمان از موضع خودش عقب نشینی کرده و به همین دلیل، تولید این خودروها تا تحویل خودروهای پیش فروش شده قبلی، ادامه پیدا می‌کند.
به گزارش پایگاه خبری وقایع‌نیوز به نقل از اقتصادخودرو: با توقف تولید خودروهایی از قبیل سمند و تیبا و همچنین ساینا که جدیداً به این لیست اضافه شد، تولید خودروهای نسبتاً ارزان قیمت تولید داخلی متوقف شده و متقاضیان باید خودروهای گران‌قیمت‌تر بخرند.
در گفت‌و‌گو با فربد زاوه (کارشناس صنعت خودرو)، چرایی توقف تولید خودروهای سمند، تیبا و ساینا و کیفیت خودروهای کوییک، سمندسورن و شاهین به عنوان خودروهای جایگزین، بررسی شده است.

*****

*در اوایل خردا ۱۴۰۱ مقامات «سازمان ملی استاندارد ایران»، موضوع تمدید نشدن اعتبار تولید خودروهای سمند و تیبا را اعلام کردند.

این تمدید نشدن به معنای توقف تولید این خودروها بود و بعداً ساینا هم به لیست این خودروها اضافه شد ولی نهایتاً یک مصالحه بین وزارت صنعت و معدن و سازمان ملی استاندارد ایران اتفاق افتاد تا فعلاً تولید این ۳ خودرو ادامه پیدا کند و تعهدات خودروسازان به مشتریانی که در پیش فروش اقدام به خرید کرده‌اند، انجام شود.
با توجه به این که آقای فاطمی امین به عنوان وزیر صنعت، معدن و تجارت، قول تولید یک میلیون و ۶۰۰ هزار خودرو را داده، جنابعالی این اتفاقات مربوط به توقف تولید خودروهای سمند، تیبا و ساینا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

-درست است که گفته‌اند می‌خواهند تولید سمند و تیبا را متوقف کنند، اما این طور نیست که کلاً این ماشین‌ها را از خط تولید خارج کنند.

در حقیقت، برای فرار از فشار قیمت گذاری که از دوره مدیریت آقای شیوا در شورای رقابت باقیمانده است، شرکت‌های خودروسازی با تغییر نام خودرو، تغییر چراغ و مواردی از جمله این که مثلاً رنگ سقف خودرو را قرمز کنند، تلاش می کنند قیمت فروش خودرو را اصلاح کنند.

لذا این ماشین‌ها در عمل در خط تولید وجود خواهند داشت و فقط با یک چراغ جدید و اسم جدید، خودروهای جدید را عرضه می‌کنند.

البته تحقق تولید یک میلیون و ۶۰۰ هزار خودرو حتی با وجود تیبا و سمند هم، امکانپذیر نیست تا چه برسد به حذف تولید آنها.

البته وزارت صنعت و معدن نیز از حذف تولید این خودروها بدش نمی آید، چون وزارت صنعت و معدن می‌تواند بهانه‌ای داشته باشد برای این که بگوید چرا به اهدافی که اعلام کرده، نرسیده است.

بنابراین، با ادامه تولید این خودروها، آن هدف تولید تحقق پیدا نمی کند و تحقق پیدا نکردن آن هدف، ربطی به توقف این خودروها ندارد.

*آقای رئیسی، رئیس جمهور در دستور ۸ ماده ای خودشان که در اسفند ۱۴۰۰ منتشر شد، تاکید کرده که در سال ۱۴۰۱ تعداد ۳ خودرو قدیمی از خط تولید حذف شود.

آیا جامعه ما و صنعت کشور ما، ظرفیت اجرای چنین دستوری را داشت یا دارد؟

-هیچکدام از آن مواردی که آقای رئیسی در فرمان ۸ ماده ای معروف نوشته‌اند، اجرایی نمی‌شود. اولاً اگر بخواهیم در مورد آن فرمان صحبت کنیم، جای بحث دارد چرا که مفاد آن فرمان با همدیگر در تناقض بودند.

ما اگر بررسی این موضوع را کنار بگذاریم، اصولاً فرمان ۸ ماده ای قابلیت اجرا ندارد و مثل بقیه دستورهای دولتی است که می‌شنویم صادر شده‌اند.

ما قرار بود در چارچوب سند چشم انداز ۲۰ ساله کشور، قدرت اول اقتصادی منطقه شویم.

اگر ما قدرت اول اقتصادی منطقه ایم این دستور خورویی هم اجرا می‌شود.

*در آن فرمان آقای رئیسی، تاکید شده که حداقل ۳ خودروی قدیمی از خط تولید حذف شوند.

الان تعداد ۴ خودروی پژو ۴۰۵، تیبا، ساینا و سمند، از خط تولید حذف شده اند. آن دستور آقای رئیسی در خصوص حذف خودروهای قدیمی، در عمل اجرا شده.

-ما وقتی پژو پارس را در خط تولید داریم و تولید این خودرو ادامه دارد، یعنی این که تولید پژو ۴۰۵ ادامه دارد چرا که پژو ۴۰۵، با پژو پارس با هم فرق ندارد. آیا مشکل ما فقط چراغ پژو ۴۰۵ است که اگر پژو ۴۰۵ حذف شود مشکل حل شود. پژو پارس، همان پژو ۴۰۵ بوده و فرقی نمی‌کند.

*با این اتفاقاتی که افتاده عملاً در ظاهر ۴ خودرو از خط تولید حذف شده‌اند.

-تولید خودروی سمند متوقف شده ولی همچنان سمند سورِن تولید می‌شود و فقط چراغ سمند با سمند سورن فرق می‌کند.

در حالی که واقعاً مشکل ما در حد چراغ‌های سمند نیست.

*خودروی سورِن، فیس لیفت سمند بوده و تغییر اساسی در سورن اتفاق نیفتاده ولی در ابتدا قرار بوده که نسل‌های دوم و سوم سمند تولید شود.

در عمل فقط فیس لیفت، اجرایی شده.

-فقط چراغ آن عوض شده وگرنه ماشین سر جایش هست.

این که در ایران، تعداد ۴ فیس لیفت را به طور همزمان می‌فروشیم، فقط ابتکار عمل ایران است.

چرا که یک ماشین با ۴ قیمت مختلف فروخته می‌شود.

تمام خودروهای دنا، سورن در حد فیس لیفت بوده و همان سمند هستند.

حتی خودروی دنا، همان خودروی سمند است و فرقی نمی کنند.

*آقای فاطمی امین، مدتی قبل گفت که سودآوری صنعت خودرو برای این دولت اولویت ویژه‌ای دارد.

آیا این توقف تولید به نوعی همان چیزی است که آقای فاطمی امین در مورد سودآوری شرکت‌های خودروسازی گفته بود؟

-بله. یک خودرو به اسم سمند، نامیده شده و قیمت درب کارخانه آن ۱۵۰ میلیون تومان است.

الان می‌خواهند قیمت آن را مثلاً به ۳۰۰ میلیون تومان افزایش بدهند ولی راهکاری که به ذهن شان رسیده، این است که کلمه «سمند» را بردارند و اسم آن را «سورن» بگذارند. در این حالت، چراغ آن را تغییر می‌دهند و قیمت این خودرو به ۳۰۰ میلیون تومان افزایش داده می‌شود.

*سورن دو دهه قبل، از روی سمند تولید شده و خودروی جدیدی نیست؟

-برای مثال، «دنا» هم همین طور است و مگر دنا فرق می‌کند.

*در ماجرای توقف تولید سمند و تیبا، جایی که پیشگام شده، سازمان ملی استاندارد ایران است. مقامات این سازمان می‌گویند این خودروها در دریافت گواهی تطابق (C.O.P) مشکل دارند و اعتبار تولیدشان تمدید نشده.

وزارت صنعت و معدن، حداقل در ظاهر از توقف تولید این خودروها حمایت نمی کند و این سازمان استاندارد بوده که می‌‌گوید این خودروها کیفیت ندارند و تولیدشان باید متوقف شود.

-این سوالی است که ما از سازمان استاندارد داریم که «پژو ۴۰۵» با «پژو پارس» چه فرقی دارد که پژو پارس، گواهی استاندارد دارد و پژو ۴۰۵ ندارد یا سازمان استاندارد بگوید سمند سورن با سمند معمولی چه فرقی دارد.

همچنین سازمان استاندارد توضیح بدهد که فرق تیبا با کوییک چه چیزی است که در مورد یکی از آنها می‌گوید استاندارد ندارد و در مورد خودروی دیگر می‌گوید استاندارد دارد.

در حالی که خودروهای تیبا و کوییک از نظر فنی، یکسان بوده و یک ماشین هستند.

به همین دلیل، من اعتقاد دارم که صداقت در گفتار وجود ندارد.

این برخورد، برخورد صادقانه ای نیست و اگر قرار است محصولی از خط تولید حذف شود، همه این محصولات باید از خط تولید حذف شوند، یعنی تولید ۸۰۰ هزار خودرویی که انجام می‌شود باید متوقف شود.

*در اوایل خرداد ۱۴۰۱ گفته شد که اعتبار تولید خودروهای سمند و تیبا تمدید نشده و بعداً قرار شد تولید آنها متوقف شود.

به طور مشخص آقای آجرلو، سرپرست روابط عمومی سازمان ملی استاندارد ایران با انتشار توئیت از تمدید نشدن تایید اعتبار آنها خبر داد.

در حالی که در تیر ۱۴۰۱ آقای اسلام پناه، رئیس سازمان ملی استاندارد اعلام کرد که تولید ساینا هم متوقف می‌شود.

به نظر شما، در مدت حدود یک ماه چه اتفاقی افتاده که ساینا به لیست خودروهایی پیوست که تولید آنها متوقف می‌شود؟

-من از این موضوع بی اطلاع هستم که چرا در ابتدا حذف تولید ساینا اعلام نشده، ولی احتمالاً دلیلش این است که ساینا فروش خوبی ندارد یا این که می خواهند «ساینا اس» را با قیمت بالاتر بفروشند یا مثلاً یک مدل جدید به اسم «ساینا آر» را با قیمت بالاتر بفروشند و لذا می‌گویند اعتبارش تمدید نشده.

من اعتقاد دارم که کل این ماجرا، یک ماجرای صادقانه و شفاف با مردم نیست.

همه این جزئیاتی که شما به آن اشاره می‌کنید، اصلش این است که در این موضوع، شفافیت و صداقت در گفتار مقامات دولتی در قبال مردم، وجود ندارد.

چون ماشین‌هایی که می‌گویند حذف شده‌اند، عیناً در خط تولید وجود دارند و چیزی حذف نمی‌شود.

البته من شنیده‌ام که سایپا می‌خواهد ماشین «اطلس» را تولید کند.

در حالی که همین اطلس، یک فیس لیفیت بوده و لذا ماهیت ماشین تغییر نکرده است.

مساله ایمنی، مساله ماهیت است و نه مساله چراغ.

*البته آقای اسلام پناه بحث استاندارد داشتن خودروها را از دی ۱۴۰۰ یعنی در اوایل ریاست خودشان مطرح کرده و گفتند اگر خودروسازان، استانداردها را رعایت نکنند شماره گذاری خودروها متوقف می‌شود.

به طور مشخص در همین ۱۴۰۱ آقای اسلام پناه گفته که خودروسازان باید به سازندگان قطعات با کیفیت مراجعه کنند.

اگر فرضاً تولید تیبا یا سمند به طور کامل متوقف شود، سازندگان قطعات برای خودروهای بعدی می‌توانند قطعات با کیفیت تولید کنند؟

-مساله خیلی از این ماشین‌ها، عمر طولانی آنها هست و اگر ما از گران ترین قطعه ساز جهان نیز، قطعه بخریم، وقتی که ۴۰ سال همان قطعه را می خریم، قطعاً جنس با کیفیت به ما تحویل نمی‌دهد.

ما نمی‌توانیم یک قطعه را به مدت طولانی استفاده کنیم و کیفیت آن را هم حفظ کنیم.

البته تهیه قطعه، چندان هم در یدِ اختیار خودروساز نیست و همه سازمان‌ها و مقامات کشور در این زمینه نظر می‌دهند.

اگر الان شرکت خودروساز بخواهد قطعه مورد نظر را از آلمان وارد کند، به او اجازه نمی‌دهند و می‌گویند باید قطعه را داخلی سازی کنید.
در حالی که وضعیت داخلی سازی، همین است که الان می‌بینیم.

همه این موارد، مجموعه ای از حرف‌های پارادوکس دار است که به طور دائم در کشور مطرح می‌شود.

مهم ترین نکته این است که تولید ناخالص داخلی کشور از ۶۰۰ میلیارد دلار، به ۲۰۰ میلیارد دلار کاهش پیدا کرده است.

در این حالت، اصلاً حرف زدن از تولید ماشینی که استاندارد روز اروپا داشته باشد خنده دار است چون مردم نمی توانند این خودروی استاندارد را بخرند.

*همین مردم هستند که سمند را تمسخر می‌کنند و قبلاً هم پراید را تمسخر می‌کردند.

-مردم پراید را تمسخر می‌کردند ولی نحوه مدیریت، کار را به اینجا رسانده که مردم نمی‌توانند همان پراید را بخرند.

الان مردم همان پرایدی را که قتلگاه است، نمی توانند بخرند.

در حال حاضر، متوسط قیمت جهانی خودرو حدود ۳۰ هزار دلار است. در حالی که کُل تیراژ ماشین های ۳۰ هزار دلاری در ایران به ۱۰۰ هزار دستگاه نمی رسد، یعنی ۹۹ درصد مردم ایران، دیگر نمی توانند خودرو بخرند.

راه حل این مشکل، در تولید ثروت، رشد اقتصادی و کنترل تورم است و راه دیگری ندارد. ماشینی که در شأن یک شهروند باشد، قیمت آن حداقل ۱۵ هزار دلار است.

این ۱۵ هزار دلار یعنی حدود ۴۵۰ میلیون تومان.

الان کُل ماشین‌های ۴۵۰ میلیون تومانی که در ایران تولید می‌شوند ۱۰۰ هزار دستگاه در سال است.

*در سال های اخیر، تعدادی خودروهای جدید تولید شد و به بازار آمد. در اواخر دهه ۸۰ خودروی تیبا تولید شد و بعداً هم ساینا تولید شده و بعد هم کوییک.

فرضاً کوییک نسبت به تیبا چقدر تغییر داشته و در موتور خودروی تیبا و بخش های اساسی آن چه تغییراتی ایجاد شده که در نهایت کوییک از روی آن تولید شده؟

-به عقیده من، کوییک یک فیس لیفت نادرست از خودروی تیبا بوده که تغییراتش صرفاً در حد چراغ و سپر بوده است و این که از مانیتور فابریک استفاده شده وگرنه خودروی کوییک از نظر فنی و پلت فرم، هیچ تغییری نسبت به تیبا نداشته است.

*بدنه کوییک، یک مقدار به رنو ساندرو شباهت دارد و از طرف دیگر، ساندرو هم در شرکت پارس خودرو به عنوان زیرمجموعه سایپا، مونتاژ می‌شد.

به نظر شما در طراحی بدنه کوییک، از ساندرو یا چیزی شبیه آن، الگو برداری شده یا نه؟

-بدنه آنها فرقی با هم نمی کند و چه فرقی می‌کند بدنه تیبا و کوییک؟

کوییک همان تیبا ۲ هست و هیچ فرق بدنه‌ای ندارد.

*تصور شما این است که یک نوع هماهنگی بین وزارت صنعت و معدن و سازمان استاندارد به وجود آمده که این خودروها تولید نشوند؟

-شرکت‌های ایران خودرو و سایپا باید مدارک تایید شده خودشان را به سازمان ملی استاندارد ایران تحویل می‌دادند.

کاری که خودروساز باید انجام بدهد، این است، ولی این کار را انجام نمی‌دهد.

از آن طرف، سازمان ملی استاندارد ایران، مدارک را تحویل نگرفته و در نتیجه اعلام می‌کند که این خودروها نمی‌توانند تولید شوند.
معمولاً آن هماهنگی را برای ماشین‌هایی که می‌خواهند تولیدشان را ادامه بدهند، انجام می‌دهند، یعنی اگر الان قرار شود کوییک، پژو پارس و دنا حذف شوند نهادهای مختلفی وارد این موضوع می‌شوند.

در نتیجه، سازمان استاندارد ایران، اعتبار این خودروها را تمدید می‌کند چون نمی تواند در برابر آن نهادها مقاومت کند.

*بحث آقای اسلام پناه (رئیس سازمان ملی استاندارد ایران) این است که گواهی استاندارد تطابق تولید (C.O.P) تا الان سالیانه تمدید می‌شده و از الان ماهانه صادر می‌شود.

در ضمن ایشان به قطعات ایراد گرفته و از طرفی، گفته شده چون قطعات از شرکت های مختلف قطعه سازی گرفته شده در نتیجه این قطعات مثل هم نیستند و با قطعات اولیه تطابق ندارند. استدلالی که در مورد سمند و تیبا مطرح شده، این طور است؟

-این حرف در مورد کوییک هم صدق می‌کند و تفاوتی ندارد.

خیلی از قطعاتی که استفاده می‌کنیم معلوم نیست متعلق به تیبا هست یا کوییک.

در مورد سمند و پژو ۴۰۵ هم، همین طور بوده و در مورد پژو ۴۰۵ و پژو پارس، همین طور است.

درست است که قطعات از منابع مختلف گرفته می‌شود ولی قطعاتی که برای سازمان استاندارد و گواهی استاندارد تطابق تولید اهمیت دارد، لیست محدودی دارد و شامل چراغ ها، قطعات ترمزی و آلایندگی موتور و موتور است.

لذا به نظر من، موضوع استاندارد را مطرح کردن، بهانه است.

بهانه برای مردمی که اطلاع ندارند استاندارد هومولوگیشنی خودرویی (تایید نوع خودرو/TA) چه چیزی است.

قطعات هومولوگیشنی شامل چراغ، آینه و شیشه است که باید مارک داشته باشند و این قطعات، ساخت داخل هستند.

موتور، قطعات ترمز و محور خودرو در خودروهای تیبا و کوییک، یکسان بوده و لذا استاندارد این دو ماشین، یکسان است.

چطور به یک خودرو اجازه تولید داده نمی شود و به یک خودروی دیگر اجازه تولید داده می‌شود.

به هر حال، اگر مدارک تطابق تولید خودروساز تایید نشود، سازمان استاندارد ایران هم اعتبار تولید را تمدید نمی‌کند.

این کار در اختیار خودروسازان بوده و خودروسازان، مدارک تطابق تولید برخی خودروها را تمدید نکرده و گفته‌اند ماشین‌های جدیدتری تولید می‌کنیم.

*مقامات سازمان ملی استاندارد ایران و آقای اسلام پناه، رئیس این سازمان، موضوع عیوب پُرتکرار سمند و تیبا را مطرح کرده اند.

-عیوب پُرتکرار ربطی به استاندارد ندارد.

استاندارد تطابق، اصلاً ربطی به عیب و خرابی ماشین ندارد.

*آقای اسلام پناه، این طور استدلال کرده اند.

-احتمالاً آقای اسلام پناه نمی‌داند در مورد چه چیزی صحبت می‌کند ولی اطلاعات غلط به مردم می‌دهند، یا اصلاً اطلاعاتی می‌دهند که خودشان هم در مورد آنها چیزی نمی‌دانند.

از جنبه استانداردی، گواهی تطابق تولید (C.O.P)، ربطی به خرابی قطعات ندارد.

ما حتی اگر ماشین فِراری بخریم خراب می‌شود و نیاز به تعمیر دارد.

در ضمن گواهی تطابق تولید هم دارد، یا خودروی رولز رویس به طور مکرر خراب می‌شود و گواهی تطابق تولید هم دارد.

*یک بحث، همان گواهی تطابق (C.O.P) بوده و یک بحث دیگر این است که این خودروهای سمند و تیبا در حوزه های پیشرانه، بدنه، سیستم فرمان، چراغ و رنگ خودرو، عیوب پرتکرار دارند. آیا در خودروهای بعدی یعنی کوییک و حتی شاهین، این عیوب وجود ندارد؟

-قطعاً این عیوب در این خودروها نیز وجود دارند ولی اصلاً این حوزه‌ها، جزو محدوده اختیارات سازمان ملی استاندارد ایران نیست. چرا که ما برای خرابی قطعه، نمی توانیم جلوی تولید یک خودرو را بگیریم.

*عیوب سیستم فرمان و انتقال قدرت به سازمان ملی استاندارد ایران ربط دارد؟

-فرآیند کار این طور است که ما خودروی سالم به یک مرکز آزمون تحویل می‌دهیم و این مرکز تخصصی، خودروی سالم را تست می‌کند.

این مرکز، نتیجه این تست‌ها را با برخی معیارها تطبیق می‌دهد.

وقتی که تایید شد، کارشناسان این مرکز، خط تولید خودرو را بررسی می‌کند و قطعه ساز باید همان قطعه را تولید کند.

در این حالت به خودروساز گواهی تطابق تولید (COP) می‌دهد، اما اگر چراغ این ماشین، بعد از خروج از کارخانه بسوزد ربطی به استاندارد ندارد و مالک ماشین باید آن را عوض کند. عیوب بدنه ای و عیوب موتوری، به سازمان استاندارد ارتباط پیدا نمی کند.

*آقای اسلام پناه رئیس سازمان ملی استاندارد ایران گفته این ۴ خودرو استانداردهای لازم را ندارند و بی کیفیت هستند و در نتیجه تولیدشان متوقف می‌شود.

در حالی که آقای بیات، معاون سازمان استاندارد در مهر ۱۴۰۰ گفته بود برای تامین استاندارد، پلت فرم خودروها قدیمی است و اگر بخواهیم استانداردهای ۸۵ گانه را پیاده کنیم خودروسازان مجبور به جمع آوری همه پلت فرم‌ها می‌شوند.

آیا این تناقض‌ها نشان می‌دهد که سازمان ملی استاندارد ایران، استدلال مشخص و چارچوب دقیقی در این زمینه ندارد؟

-تناقض وجود دارد ولی آقای اسلام پناه، نکاتی را مطرح کرده که شاید نمی‌داند چه چیزی می‌گوید.

حرف آقای بیات درست بوده و پلت فرم های موجود، قدیمی هستند.

این پلت فرم‌ها قابلیت پاس کردن استانداردهای ۸۵ گانه را ندارند. لذا خودروسازان از طریق وزارت صنعت و معدن و هیأت دولت مجوز می‌گیرند و مثلاً ۳ سال یا ۴ سال یا ۱۰ سال فرصت می‌گیرند.

این حرف آقای اسلام پناه که گفته این خودروها را از خط تولید خارج می‌کنیم و مثلاً به جای آنها کوییک می‌گذاریم، ناشی از ندانستن ماجراست چرا که تولید کوییک با مجوز هیأت دولت، تمدید شده وگرنه کوییک از نظر ایمنی و مشخصات فنی، فرقی با تیبا ندارد.

*در شرایط فعلی و نامناسب اقتصادی کشور و وجود تحریم که باعث کاهش قدرت خرید مردم شده، تعداد زیادی از مردم نمی‌توانند خودروهای گران قیمت تر بخرند. آیا با حذف تولید تیبا و سمند، این نوع مشتریان و متقاضیان حذف می‌شوند و سراغ خودرو نمی روند یا سراغ خودروهای دست دوم می‌روند؟

-الان ۹۵ درصد مردم نمی توانند ماشین استاندارد بخرند. احتمالاً این افراد سراغ ماشین دست دوم می‌روند چون چاره دیگری ندارند.

اگر در ایران بخواهیم استانداردهای ۸۵ گانه را رعایت کنیم قیمت خودروها گران تمام می‌شود و نمی‌شود کاری کرد که قیمت تمام شده خودرو به شدت پایین بیاید.