سید محی الدین حسینی ارسنجانی – خبرنگار شهر مردم

به گزارش وقایع نیوز به نقل از شهرمردم ، چهره ماندگار نقد ادبی معاصر در خصوص رمان دینی در عالم داستان نویسی ایران و جهان اظهار داشت: اغلب رمانهای دینی که نوشته شده و میشود عموما مسائل زیادی در آنها مطرح شده است.از جمله مسائل اعتقادی و دینی ، هر چند که ممکن است نویسنده اسمی از آن نبرد اما هیات اثر نشان میدهد که این متن توجه به دیانت دارد. مثلا “بدلر” که یکی از شاعران بدبین فرانسه است و مفهوم های دنیوی و غیر مسیحی را در آثار خود بکار برده است آنطور که الیوت میگوید:او میخواست یک در مخفی به مسیحیت باز کند یعنی باید حسن دینی داشته باشد.

عبدالعلی دستغیب گفت:فرض کنید در رمانهای فارسی، در کتاب “نغمه در زنجیر” میثاق امیری این حس دینی وجود دارد وگر نه قهرمانان داستان، مبارزان دوره شاه هستند که باحکومت شاه در مبارزه و ستیز هستند، تیر اندازی میکند، به زندان میروند، کشته میشوند و … ولی در مجموع در کتاب حس دینی وجود دارد.

وی افزود:همچنین میتوان کتاب “مخلوق” فیروز زنوزی جلالی که درباره پیدایش موجودات است و از آدمیان صحبت می کند و در یک فضای تخیلی پدید می آید که در آن آدمیان سرگرم مناظره با خودشان هستند و از خود میپرسند که ما برای چه به دنیا آمده ایم آیا مقصدی نیز وجود دارد و… این سوال که این جهان آیا آفریننده ای دارد یا نه و اگر آفریننده دارد این بدیها و ظلمها و زشتی ها از کجا آمده اند و…. ر ا می توان یک رمان خوب دینی دانست.البته مسائل دیگر از جمله وضع خانواده ها و معیشت آنها در آنجا طرح شده، ولی در کل این رمان در زمره آثار دینی است.

نویسنده کتاب ۵ جلدی”از دریچه نقد”بیان داشت: یک اثر ادبی مثل “برادران کارامازوف” میتواند هم جنبه های مادی و هم جنبه های معنوی و دیانتی را منعکس کند. چنانچه ما در آنجا قهرمانی مثل ایوان داریم که ایرادی در خلقت جهان میبیند البته او خدا باور است و قهرمان دیگری است به نام آلیوشا کارامازوف که یک مسیحی با ایمانی است و این دو قهرمان با هم صحبت میکنند و جدال و منازعه ای فکری و معنوی بین این دو، کتاب را پیش میبرد، نویسنده سعی میکند که نظرات هر دو را منعکس کند.

دارنده نشان درجه یک دانش خاطر نشان کرد: کارامازوف زیباترین چهره از یک شخص متدین است که در رمان های جهان ظاهر شده است در این کتاب اصل قضیه این است که ما نسبت به آفرینش جهان و نظام آن چه نظری داریم و میشود به این سئوالات پاسخ داد. ولی پاسخ قطعی ندارد به همین علت است که امروز هم میتوانیم رمان داستایوسکی را بخوانیم

استاد دستغیب ۹۵ ساله در مورد نحوه استفاده رمان نویسان از سوژه های دینی در روزگار ما توضیح داد: نویسندگان و کسانی که در این زمینه فعال هستند مثل خانمها زهرا زوایان، فاطمه تجار، آقای بنی عامری، کاتب، ابراهیم حسن بیگی، محمود اسعدی، سید مهدی شجاعی،جلالی و … هستند.من کتابی نوشته ام به نام “به سوی داستان نویسی بومی” که حوزه هنری چاپ کرده و در آنجا از این نویسندگان نام برده ام.

شاعر، نویسنده و مترجم نامی معاصر یاد آور شد: پیش از اینها ما جلال آل احمد را داریم که در دوره دوم زندگانی خود به سوی دین و دیانت برگشت و “خسی در میقات” و “نفرین زمین” را نوشت و تز او این بود که در برابر سیطره تکنیک جهانی امروز ما باید به سمت دیانت برگردیم و قهرمانان داستانهای او در دوره دوم زندگانی اش عموما کسانی هستند که جنبه عرفانی در آثارشان است و دیانت را در معنای عرفانی میدانند و یکی از این اشخاص، دکتر شیرازپور پرتو است که در زمینه داستان نویسی فعالیت کرده ولی نامی از او برده نمیشود و نویسنده خیلی قدیمی بود و با صادق هدایت هم همکاری داشته است.

چهره ماندگار نقد ادبی در خصوص تعامل دین و هنر در کمک به گسترش فرهنگی و معنوی تصریح کرد: دین و هنر هیچ منافاتی با هم ندارند و میتوانند با هم همکاری داشته باشند به شرط آنکه دین را به معنای خدا شناسی در نظر بگیریم یعنی اینکه به معنای قاعده و قانون الهی فرض نکنیم.اگر کسی بتواند از شریعت بالاتر برود و به عرفان برسد، مسلما میتواند آثار هنری هم خلق کند اما اگر در دایره احکام شرعی باشد،نمیتواند موفق باشد.

وی اظهارداشت:مسجد شیخ لطف ا… که یک اثر هنری دینی است با آن رنگ آمیزی کاشیها و… انسان را متوجه آفریدگار جهان و زیبایی او میکند. همچنین نقاشیهای میکل آنژ ،ما را به خدا شناسی و آفریدگار رهنمون میکند.اگر دین به معنای وسیع کلمه باشد یعنی مناسب با خداشناسی باشد و اینکه آنرا به این معنا تعریف کنیم که انسان را از یک مرحله به مرحله دیگر برساند و در جستجوی سلوک باشد مبدع آثار هنری جاویدان میشود مثلا کتاب مثنوی مولانا یا نقشایهای سن سباستین که ساخته میکل آنژ است را بوجود می آورد.اما اگر محدود باشد به همین قواعد و قوانین شرعی و شریعت،آنجا ادیان از هم جدا شده و مذاهب مختلف بوجود می آید و طبعا نمیتوانند حضور یکدیگر را تحمل کنند و دین هم گرایش به توتالیتر یسم پیدا میکند و مجالی برای بروز و ظهور هنر قرار نمیدهد.

عبدالعلی دستغیب در پایان گفت: شرط اول برای پیدایش هنر دینی همان مطلبی است که عارفان گفته اند : “الطرق الی الله بعدد… ” یعنی انسان باید آزاد باشد که در این راه سیر و سلوک به سوی معرفت و خدا شناسی پیش رود و اگر او را در چار چوب قواعد و هنجارهای معینی محبوس کردیم او چون دیگر حق انتخاب ندارد بنابراین چیزی را هم که بوجود بیاورد، هنر والایی محسوب نمیشود و ماندنی و پایدار نخواهد بود